Spółdzielczość i Bankowość Spółdzielcza

Czym jest spółdzielczość?

• Spółdzielczość to forma działalności gospodarczej oparta na wspólnym działaniu.
• Hasło: „Ludzie przed zyskiem” - najważniejsza jest wspólnota.
• Wartości:
  • równość
  • samopomoc

Historia ruchu spółdzielczego

• Początki:
  • połowa XVIII w. Wielkiej Brytanii, w 1844 r. - Rochdale - pierwsza nowoczesna spółdzielnia konsumencka (Wielka Brytania)
• Sformułowanie zasad ruchu spółdzielczego z Rochdale
• Rozwój w XIX i XX w:
  • Odpowiedź na nierówności społeczne i brak dostępu do kapitału (Europa, potem inne kontynenty)
• Dziś:
  • Globalny ruch o ogromnym wpływie

Spółdzielczość na świecie – liczby

• Ponad 3 miliony spółdzielni na całym świecie
• Zrzeszają ponad miliard członków
• Zapewniają pracę ponad 280 milionów ludzi (ok. 10% zatrudnienia na świecie)

Rodzaje spółdzielni

• Spółdzielnie pracy – pracownicy są właścicielami
• Spółdzielnie mieszkaniowe – wspólne zarządzanie lokalami
• Spółdzielnie rolnicze – z udziałem rolników jako członków, optymalizują warunki produkcji i sprzedaży płodów rolnych
• Spółdzielnie finansowe – np. kasy oszczędnościowe, banki spółdzielcze
• Spółdzielnie konsumenckie – kupowanie razem, taniej i lepiej, ułatwiają obronę interesów konsumentów

Spółdzielnie a cele zrównoważonego rozwoju (SDGS)

Spółdzielnie wspierają 17 celów zrównoważonego rozwoju ONZ o żywotnym znaczeniu dla ludzi i planety (przykładowe cele):

• SDG 1: brak ubóstwa
• SDG 5: równość płci
• SDG 8: godna praca i wzrost gospodarczy
• SDG 13: działania na rzecz klimatu
• SDG 16: pokój, sprawiedliwość i silne instytucje

Przykłady celów branżowej spółdzielni:

Spółdzielnie energetyczne – wspierają zrównoważoną energetyczną transformację i spójność lokalnych społeczności

Przykłady znanych spółdzielni z różnych krajów

• Mondargón (Hiszpania) – jedna z największych spółdzielni przemysłowych na świecie
• Cooperative Group (Wielka Brytania) – sieć spółdzielni konsumenckich
• Amul (Indie) – spółdzielnia mleczarska, rewolucja „białego złota”
• SACCOs (Afryka) – spółdzielnie finansowe zapewniające dostęp do kredytu
• Raiffeisen (Niemcy, Austria, Szwajcaria) – spółdzielczość bankowa
• E.Leclerc – dobrze znana francuska sieć handlowa

Spółdzielczość w Polsce to:

• Ponad 10 tys. Spółdzielni w różnych sektorach (m.in. bankowość, mleczarstwo, rolnictwo, energetyka, spółdzielnie pracy)
• Długa tradycja (od XIX wieku – np. spółdzielnie kredytowe im. Franciszka Stefczyka)
• Obecnie relatywnie dynamiczny rozwój spółdzielni socjalnych energetycznych, mieszkaniowych, innowacyjnych
• Wzrost zainteresowania modelami alternatywnymi wobec klasycznego kapitalizmu (spółdzielnie rozwojowe)

Warto promować banki spółdzielcze, bo:

• Demokratyzują stosunki ekonomiczne – każdy człowiek ma jeden głos
• Są lokalnie zakorzenione – przyczyniają się do wzrostu odpowiedzialności społecznej obywateli
• Integrują lokalne wspólnoty
• Są odpowiedzią na kryzysy:
  • Ekonomiczne
  • Klimatyczny
  • Społeczne
• Przyczyniają się do kształtowania społeczeństwa opartego na solidarności i zaufaniu
• Są społecznie zaangażowane

Rok 2025 – szansą dla spółdzielczości poprzez większe skupienie uwagi na:

• Edukacji spółdzielczej i promocji spółdzielczych idei
• Rozwoju legislacji przyjaznej spółdzielniom
• Wzmacnianiu partnerstw między spółdzielniami na całym świecie
• Wspólnym i odpowiedzialnym budowaniu lepszego, bardziej sprawiedliwego świata

Europejskie Banki Spółdzielcze

• Około 2400 lokalnych banków spółdzielczych działa w ramach EACB (EASB – European Association of Co-operative Banks)
• Prowadzą około 36000 placówek (oddziałów) w całej Europie
• Mają razem 90 milionów członków
• Obsługują około 227 milionów klientów (głównie społeczności lokalne), w tym przede wszystkim osoby prywatne, małe i średnie przedsiębiorstwa, rolnictwo
• Mają ok. 20% rynku finansowania lokalnej gospodarki i depozytów detalicznych w UE
• Banki Spółdzielcze zatrudniają około 737000 pracowników w Europie